Otomotiv dünyasında son yılların en çok konuşulan terimlerinden biri olan 'Yazılım Tanımlı Araç' (Software-Defined Vehicle - SDV), birçok kişi için karmaşık veya yalnızca bir pazarlama söylemi gibi görünebilir. Ne de olsa araçlarımız onlarca yıldır yazılımlarla doluydu, değil mi? Elektronik yakıt enjeksiyonundan güvenlik sistemlerine kadar her şeyde minik bilgisayarlar mevcuttu. Ancak Rivian CEO'su RJ Scaringe'in de belirttiği gibi, 'yazılıma sahip olmak' ile 'yazılımla tamamen tanımlanmış olmak' arasında temel bir fark var.

Geleneksel Yaklaşım: 'Adacıklar' Halindeki ECU'lar

Geleneksel araç mimarisinde, bir otomobil yüzlerce küçük, bağımsız bilgisayardan, yani Elektronik Kontrol Ünitelerinden (ECU) oluşur. Scaringe bu yapıyı 'domain tabanlı mimari' olarak adlandırıyor. Her bir ECU, belirli bir işlevi yerine getiren küçük bir yazılım adacığına sahiptir: koltuk kontrolcüsü, kapı pencere mekanizması kontrolcüsü, klima sistemi kontrolcüsü gibi. Bu sistemler, yakıt enjeksiyonundan başlayarak yıllar içinde araçlara parça parça eklenmiş ve çoğu zaman birbirleriyle doğrudan iletişim kurmayan, izole adacıklar şeklinde varlıklarını sürdürmüştür.

"Bugün çoğu aracın tanımlanma şekli, elektronik ve yazılım düzeni; yüzlerce küçük, minik bilgisayarın (endüstri terimiyle ECU'lar) her birinin, belirli bir alan tabanlı işlevi yerine getiren küçük bir yazılım adacığına sahip olmasıdır. Buna 'domain tabanlı' mimari denir." - RJ Scaringe, Rivian CEO'su

Bu parçalı yaklaşım, sistemlerin zamanla 'organik, tamamen plansız bir şekilde' çoğalmasına neden olmuştur. Dahası, bu ECU'ların çoğu otomobil üreticileri tarafından değil, farklı tedarikçi firmalar tarafından sağlanır ve içindeki yazılımlar da başka alt yükleniciler tarafından geliştirilebilir. Bu durum, entegrasyonu ve koordinasyonu zorlaştırır.

Zonal Mimari: Entegrasyon ve Geleceğin Gücü

Yazılım Tanımlı Araçların temsil ettiği yeni yaklaşım ise, olabildiğince az sayıda, merkezi birimden yönetilen bir mimariye dayanır. Rivian'ın öncülük ettiği 'zonal mimari'de, araçlar birkaç merkezi bilgisayara (örn. aracın önünde bir, arkasında bir veya iki) sahiptir. Bu bilgisayarlar, tüm kararları tek bir ortak yazılım platformu üzerinde, şirket içi geliştirilmiş standart bir işletim sistemiyle alır.

Piyasada Kimler Öncü?

Tesla, bu tür yazılım mimarisini ilk uygulayan şirket oldu ve SDV konseptinde öncülük etti. Rivian ve Lucid gibi diğer yeni nesil otomobil üreticileri de benzer mimarileri benimsemiş durumda. Geleneksel otomobil üreticileri ise, yıllardır süregelen domain tabanlı mimarileri ve geniş tedarikçi ağları nedeniyle bu geçişte daha fazla zorlanıyor. Volkswagen'in Rivian ile ortak girişim kurarak yazılım konusunda iş birliği yapması, bu değişimin ne kadar kritik olduğunun bir göstergesi.

Ford'un 30.000 dolarlık elektrikli pick-up'ı ve Honda ile Acura'nın yeni elektrikli araç platformları da benzer mimarileri kullanma yolunda adımlar atıyor. Bu, SDV'nin geleceğin otomotiv endüstrisinin kaçınılmaz bir parçası olduğunu kanıtlıyor.

Şeytanın Avukatı: SDV'nin Karanlık Yüzü ve Tartışmalı Yönleri

• Abonelik Modelleri ve Artan Maliyetler: Otomobil üreticileri, SDV'ler aracılığıyla abonelik tabanlı özellikler veya tek seferlik indirmelerle sürekli gelir elde etme hayalleri kuruyor. Bu durum, başlangıçta uygun fiyatlı görünen bir aracın ömür boyu maliyetini artırabilir ve tüketiciler için ek yükümlülükler getirebilir. Bunun somut bir örneği olarak, Volkswagen'in ID.3 model sahiplerinden araçlarının tam beygir gücüne erişmek için aylık veya yıllık abonelik ücreti talep etmesi gösterilebilir. Daha fazla bilgi için Volkswagen'in beygir gücü aboneliği haberimizi inceleyebilirsiniz.
• Kalite Kontrol ve Güvenlik Sorunları: Otomotiv endüstrisinin teknolojik dönüşümü, beraberinde daha karmaşık sistemler ve potansiyel güvenlik riskleri getiriyor. Bunun çarpıcı bir örneği olarak Ford, 2025 yılının ilk sekiz ayında tam 104 farklı geri çağırma programı başlatarak yaklaşık iki milyon aracı etkiledi. Bu geri çağırmaların temel nedenleri arasında elektrik sistemleri, geri görüş kamerası sistemleri, güç aktarma organları ve fren sistemleri gibi kritik alanlarda yaşanan sorunlar yer alıyor. Bu durum, modern araçların artan yazılım ve elektronik entegrasyonunun, üreticiler için kalite kontrol süreçlerinde ne denli büyük zorluklar yarattığını gözler önüne seriyor ve tüketicilerin güvenlik beklentilerini karşılama konusunda ciddi endişeler doğuruyor. Ford'un bu konudaki detaylı 2025 yılı rekor geri çağırma listesi ve nedenlerini inceleyebilirsiniz.
• Veri Gizliliği ve Güvenlik Endişeleri: Bir aracın tüm sistemlerinin tek bir yazılım platformunda toplanması, siber güvenlik saldırılarına karşı daha büyük bir hedef haline gelmesine neden olabilir. Ayrıca, araçların sürekli veri toplaması, kullanıcı gizliliği konusunda ciddi endişeleri beraberinde getirir. Kimin ne verisine eriştiği ve bu verilerin nasıl kullanıldığı şeffaf olmalıdır.
• Kullanıcı Deneyimi ve Tasarım Hataları: Minimalist tasarım ve dokunmatik arayüzlere geçiş, bazı durumlarda fonksiyonelliğin ve güvenliğin önüne geçebilir. Örneğin, Volkswagen'in 2021-2023 model ID.4 araçlarında kullandığı kapasitif direksiyon tuşları, aşırı hassasiyetleri nedeniyle istem dışı hızlanmalara yol açarak ciddi kaza riskleri yaratmış ve bu durum ABD'de toplu bir davaya konu olmuştur. Şikayetler üzerine Volkswagen'in yeni modellerinde fiziksel düğmelere geri dönecek olması, bu tür tasarım yaklaşımlarının potansiyel tehlikelerini gözler önüne sermektedir. Konuyla ilgili detaylı bilgi için Volkswagen dokunmatik direksiyon davası haberimize göz atabilirsiniz.
• Analog Direniş ve Sürüş Safiyeti Kaybı: Yazılım Tanımlı Araçlar, sürüş deneyimini daha fazla dijitalleştirirken, otomotiv dünyasında bu duruma karşı çıkan güçlü bir "analog direniş" de baş göstermektedir. Bunun en somut örneklerinden biri, Japon lüks otomobil üreticisi Infiniti'nin, daha önce planladığı elektrikli Q50 modelini rafa kaldırarak, bunun yerine manuel şanzımanlı, benzinli bir spor sedanla geri döneceği iddialarıdır. Bu potansiyel yeni nesil Q50'nin, çift turbo beslemeli 3.0 litrelik V-6 motoru ve otomobil tutkunlarının özlemle beklediği manuel şanzımanla, 2027 yılının ikinci yarısında piyasaya sürülmesi bekleniyor. Infiniti Amerika Başkan Yardımcısı Tiago Castro'nun bu modeli "özür dilemeyen ve beklenmedik", hatta "içgüdüsel ve pratik olmayan" olarak nitelendirmesi, markanın saf sürüş deneyimine odaklanarak elektrikli dönüşümün hız kestiği bir dönemde geleneksel spor ruhuna geri dönüş sinyali verdiğini gösteriyor. Daha fazla bilgi için Infiniti Q50 manuel şanzımanlı spor sedan planları haberimizi okuyabilirsiniz. Formula 1 efsanesi Ayrton Senna ve Alain Prost'a 1988 sezonunda 16 yarışın 15'ini kazandıran efsanevi McLaren MP4/4'ün mühendisi Steve Nichols'ın imzasını taşıyan Nichols N1A ICON 88 gibi süper otomobiller, dijital ekranlar ve elektronik yardımcıların hüküm sürdüğü bir çağda, analog bir direnişin manifestosu niteliğindedir. Bu araçlar, sürücü ile yol arasındaki tüm filtreleri kaldırarak saf, filtresiz ve tamamen sürücü odaklı bir deneyim sunmayı hedeflerken, SDV'nin getirdiği karmaşıklığa ve dijitalleşmeye alternatif bir bakış açısı sunmaktadır. Bu konuda daha fazla bilgi için Senna'nın mühendisi Steve Nichols'ın süper otomobili Nichols N1A haberimize göz atabilirsiniz.
• "Yapay Zeka Hiper Otomobili" Kavramının Muğlaklığı: Otomotiv dünyasında "Yapay Zeka Hiper Otomobili" gibi iddialı tanımlar ortaya çıktıkça, yapay zekanın gerçek rolünün ne olduğu konusunda soru işaretleri oluşmaktadır. Örneğin, Pininfarina ve Vittori iş birliğiyle geliştirilen 'Turbio' adlı hiper otomobil, "dünyanın ilk yapay zeka hiper otomobili" olarak tanıtılsa da, yapay zekanın rolünün daha çok şasi ve gövde bileşenlerinin üretiminde kullanılan 3D baskı tekniklerinin optimizasyonuyla mı sınırlı olduğu, yoksa aracın sürüş dinamikleri ve kullanıcı deneyimini doğrudan yönetip yönetmediği merak konusu olmaktadır. Bu durum, "yapay zeka" etiketinin bir pazarlama söylemi olup olmadığı veya otomotiv mühendisliğinde gerçekten yeni bir dönemin başlangıcı olup olmadığına dair tartışmaları beraberinde getirmektedir. Daha fazla detay için Pininfarina Vittori Turbio Yapay Zeka Hiper Otomobili haberimizi okuyabilirsiniz.
• Tedarik Zinciri Bağımlılığı: Geleneksel sistemlerdeki tedarikçi çeşitliliğinin aksine, merkezi yazılım mimarisi, belirli yazılım geliştiricilere veya işletim sistemi sağlayıcılarına bağımlılık yaratabilir. Bu, olası bir aksaklık durumunda tüm sistemin etkilenmesine yol açabilir.
• Eski Araçların Kaderi: Yeni mimariye geçişle birlikte, eski teknolojiye sahip araçların hızla değer kaybetmesi ve zamanla yazılım desteğinden mahrum kalması olasıdır. Bu durum, 'dijital eşitsizlik' yaratabilir.

Geleceğin Yolu: Kaçınılmaz Bir Dönüşüm

RJ Scaringe'in dediği gibi, “tamamen olgunlaştığında, domain tabanlı mimariye sahipseniz, çamurda 10 demir çapa ile bisiklete binmeye çalışmak gibidir, zonal mimariye karşı.” Bu benzetme, geleneksel yapıların gelecekteki rekabet gücünün ne kadar azalacağını net bir şekilde ortaya koyuyor. Yazılım tanımlı araçlar, sadece yeni özellikler sunmakla kalmayacak, aynı zamanda araç sahipliği deneyimini temelden değiştirecek ve otomotiv endüstrisinin iş modelini yeniden tanımlayacaktır.

Bu dönüşümün en yeni örneklerinden biri de, İtalyan tasarım devi Pininfarina ile yeni nesil otomotiv markası Vittori'nin iş birliğinden doğan 'Turbio' adlı hiper otomobildir. "Dünyanın ilk yapay zeka hiper otomobili" unvanıyla dikkat çeken Turbio, yapay zekayı sadece otonom sürüş veya sürücü destek sistemlerinde değil, aynı zamanda şasi ve gövde bileşenlerinin üretiminde yapay zeka destekli 3D baskı teknikleriyle kullanarak geleceğin üretim ve tasarım süreçlerine dair ipuçları sunuyor. Bu gibi yenilikler, otomotiv sektöründe hem teknolojik gelişimin sınırlarını zorluyor hem de yazılım tanımlı araçların sunduğu potansiyeli somutlaştırıyor. Turbio hakkında daha fazla bilgi edinmek için Pininfarina Vittori Turbio Yapay Zeka Hiper Otomobili detaylarına göz atabilirsiniz.

Sen,Nexus olarak bu dönüşümün getireceği yenilikleri ve zorlukları yakından takip etmeye devam edeceğiz. Otomotivin yazılımla kesiştiği bu yeni çağda, bilgi ve eleştirel bakış açısı her zamankinden daha değerli.

Kaynak: Motor1.com