Küresel enerji sektörünün önemli oyuncularından ExxonMobil, elektrikli araç (EV) batarya teknolojilerinde çığır açıcı bir gelişme kaydettiğini duyurdu. Şirket, geliştirdiği yeni sentetik grafit anot malzemesiyle lityum iyon bataryaların ömrünü tam %30 oranında uzatabileceğini iddia ediyor. Bu gelişme, EV pazarında batarya performansını ve dayanıklılığını artırma potansiyeliyle büyük yankı uyandırırken, Volkswagen gibi köklü otomotiv devleri de uygun fiyatlı ve erişilebilir elektrikli araç modelleriyle pazardaki rekabeti farklı bir boyuta taşıyor.

Enerji devinin bu hamlesi, fosil yakıtlara olan talebin yavaşlamasıyla birlikte yenilenebilir enerjiye ve elektrikli araç ekosistemine yönelme stratejisinin bir parçası olarak değerlendiriliyor. Şirketin CEO'su tarafından yapılan açıklamaya göre, geliştirilen yeni malzeme sadece batarya ömrünü uzatmakla kalmıyor, aynı zamanda daha uzun menzil ve daha hızlı şarj süreleri sağlayarak genel performansı da artırıyor.

Lityum İyon Bataryanın Geçmişi ve ExxonMobil'in Rolü

Aslında, lityum iyon bataryaların kökenleri Exxon'a dayanıyor. 1970'lerde ExxonMobil kimyacısı Stanley Whittingham, bu batarya teknolojisini icat ettiğinde, bir gün iPhone'lardan Teslalara kadar her şeyi çalıştıracağını pek az kişi tahmin edebilirdi. Ancak Exxon'un yenilenebilir enerjiye olan ilgisi zamanla azaldı ve diğer şirketler lityum iyon teknolojisini ileri taşıma görevini üstlendi. Bugün ise, küresel petrol talebindeki yavaşlama ve enerji dönüşümü rüzgarlarıyla birlikte Exxon, yenilenebilir enerji yatırımlarını yeniden hızlandırıyor.

Sentetik Grafit: Neden Önemli Bir Atılım?

Grafit, lityum iyon batarya anotlarında (şarj sırasında elektron depolayan kısım) kullanılan temel bir hammaddedir. Katot ise, genellikle lityum demir fosfat (LFP) veya nikel manganez kobalt (NMC) gibi malzemelerden oluşur ve bataryanın enerji yoğunluğunu belirler. Bu bağlamda, Volkswagen gibi önde gelen otomobil üreticileri de uygun fiyatlı elektrikli araçlar için LFP batarya, silisyum karbür invertör ve yeni elektrik motorları gibi teknolojilere odaklanıyor. Bu strateji, maliyeti düşürürken performanstan ödün vermemeyi hedefliyor. Örneğin, Volkswagen'in yeni modellerinde, 38 kWh kapasiteli LFP bataryalar standart olarak sunulurken, daha uzun menzil arayanlar için 56 kWh kapasiteli NMC batarya seçeneği de bulunuyor. LFP bataryaların nikel ve kobalt gibi pahalı elementlere daha az bağımlı olması, üretim maliyetlerini düşürerek elektrikli araçları daha geniş kitleler için erişilebilir kılıyor. Ayrıca, silisyum karbür (SiC) tabanlı invertörler, geleneksel silikon tabanlı invertörlere göre daha yüksek anahtarlama hızları ve düşük enerji kayıpları sunarak genel sistem verimliliğini önemli ölçüde artırıyor ve aracın menzilini uzatıp şarj sürelerini optimize etmeye yardımcı oluyor.

Doğal grafit dünya üzerinde bol miktarda bulunsa da, madenciliği yoğun iş gücü gerektiren ve pahalı bir süreçtir. Ayrıca, batarya sınıfı grafitin küresel arzının yaklaşık %95'i Çin'in kontrolünde bulunmaktadır. Bu durum, batarya üreticileri için tedarik zinciri riskleri oluşturmaktadır. Nitekim, küresel otomotiv sektöründe batarya üretimindeki hassasiyet, Hyundai'nin ABD'deki Metaplant projesinde yaşanan göçmenlik baskını sonucu batarya üretiminin iki ila üç ay gecikmesi gibi olaylarla da kendini göstermektedir. Bu tür gecikmeler, hem üreticiler için önemli maliyetlere yol açmakta hem de elektrikli araç pazarındaki arz dengelerini etkilemektedir. Bu ve benzeri zorluklar hakkında daha fazla bilgi için otomotiv sektöründeki güncel gelişmeleri Nexus Haber'den inceleyebilirsiniz.

ExxonMobil'in sentetik grafitinin en büyük avantajlarından biri, 'mevcut rafineri akışlarından elde edilen karbon açısından zengin hammaddeler' kullanılarak üretilebilmesidir. Bu da daha az madencilik, daha tutarlı kalite ve petrol üretimi yan ürünleri olan petrol koku veya kömür katranı ziftinin değerlendirilmesi anlamına geliyor. Böylece, hem çevresel etki azalıyor hem de tedarik zinciri güvenliği artırılıyor.

ExxonMobil'in Stratejik Dönüşümü ve Enerji Sektöründeki Geniş Resim

Bu sentetik grafit atılımı, ExxonMobil'in enerji dönüşümündeki tek adımı değil. Şirket geçen hafta grafit işleme şirketi Superior Graphite'i satın aldığını duyurmuştu. Bu satın alma, ABD'de sağlam bir sentetik grafit tedarik zinciri oluşturma hedefini taşıyor.

Ayrıca Exxon, yerel lityum üretimine de yoğun yatırım yapıyor. Arkansas'taki ilk planlanan projesi, Koreli batarya üreticileri SK On ve LG Energy Solution'a lityum tedarik edecek. Bu gelişmeler, enerji devlerinin sadece petrol ve gaz çıkarmak yerine, geleceğin enerji taleplerini karşılayacak yeni iş kollarına yöneldiğini gösteriyor.

Küresel elektrikli araç pazarındaki bu çeşitliliğe paralel olarak, Japonya gibi belirli pazarlarda da özgün EV stratejileri ortaya çıkıyor. Örneğin, Honda, uzun süredir popüler olan N-One modelinin tamamen elektrikli versiyonu **Honda N-One e**'yi tanıttı. Bu yeni elektrikli kei araç, özellikle 29.3 kWh'lik bataryasıyla 295 kilometrelik (WLTP) etkileyici menzil sunarak, Japonya'nın en çok satan elektrikli kei aracı Nissan Sakura'ya (20 kWh batarya ve 180 km menzil) önemli bir rakip oluyor. Hatta, Çinli üretici BYD'nin de Japonya pazarı için yakında çıkaracağı tamamen elektrikli kei aracıyla bu segmentteki rekabet daha da kızışıyor. N-One e'nin en yenilikçi yönlerinden biri ise, araçtan yüke (V2L) ve araçtan eve (V2H) işlevselliği sayesinde 1.5 kW'a kadar harici cihazlara güç sağlayabilen çift yönlü şarj kabiliyetidir. Bu sayede, N-One e sadece bir ulaşım aracı olmaktan çıkıp, afet durumlarında yedek güç kaynağı veya kamp gezilerinde bir enerji istasyonu olarak da kullanılabiliyor. Bu gelişmeleri daha detaylı incelemek için Honda N-One e Japonya elektrikli kei araç menzil ve çift yönlü şarj özellikleri başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

Bu bağlamda, bir zamanlar elektrikli araç pazarının lideri olan **Tesla'nın ABD'deki elektrikli araç pazar payı 2017'den bu yana en düşük seviyesine gerileyerek %38'e düştü**; bu, markanın pazar payının ilk kez %40'ın altına inmesi anlamına geliyor. Bu düşüş, artan rekabet, yeni ve uygun fiyatlı EV modelleri yerine robotaksi ve insansı robot projelerine odaklanma stratejisi ve CEO Elon Musk'ın politik söylemlerinin markanın 'cool' imajını sarsması gibi faktörlere bağlanıyor. Cox Automotive endüstri içgörüleri direktörü Stephanie Valdez Streaty'nin Reuters'a yaptığı 'Bir otomobil şirketi olduğunuzda ve yeni ürünleriniz olmadığında, pazar payınız düşmeye başlar' yorumu da bu durumu destekliyor.

Ancak Çinli markaların bu iddialı yükselişi sürerken, Batılı otomobil üreticileri elektrikli dönüşümde farklı stratejiler izliyor. Örneğin, köklü Avrupalı devler Stellantis ve Volkswagen, başlangıçtaki iddialı tamamen elektrikli araç hedeflerinden geri adım atarak, özellikle Avrupa ve ABD pazarlarındaki EV benimseme hızının beklentilerin altında kalması ve maliyet endişeleri nedeniyle hibrit modellere daha fazla yönelme kararı aldılar. Hatta General Motors (GM) ve lüks spor otomobil üreticisi Porsche gibi bazı markalar, belirli elektrikli modellerinin üretimini geçici olarak durdurma veya batarya üretimi planlarını askıya alma yoluna gitti. **Nitekim GM, GMC Hummer EV ve Cadillac Escalade IQ gibi lüks elektrikli modellerinin üretimini geçici olarak durdururken, Porsche de ABD ve Çin pazarlarındaki talebin beklentilerin altında kalması nedeniyle kendi EV batarya hücrelerini üretme planlarını askıya aldı.** Bu durum, küresel EV pazarının sanıldığı kadar düz bir yolda ilerlemediğini, ekonomik gerçeklikler ve altyapı yetersizlikleri gibi faktörlerin belirleyici olduğunu gösteriyor. **Yüksek işlem fiyatları, uzun kredi süreleri, ikinci eldeki değer kaybı ve benzinli rakiplerine kıyasla ortalama %49 daha yüksek sigorta primleri gibi faktörler de elektrikli araç benimsenmesini yavaşlatan önemli etkenler arasında yer alıyor.** Nitekim Volkswagen CEO'su Oliver Blume, ABD hükümetiyle özellikle %15'lik tarifelerin VW Grubu için 'milyarlarca dolarlık bir yük' oluşturduğunu belirterek, bu finansal yükü hafifletecek bir ticaret anlaşması üzerinde görüştüklerini dile getirdi. Blume, Audi markalı araçların ABD'de üretilmesi gibi önemli üretim yatırımları yapmayı düşündüklerini ve bu adımla hem istihdam yaratıp hem de tedarik zincirlerini güçlendireceklerini vurgulayarak, ABD hükümetinden teşvik ve vergi indirimleri gibi destekler beklediklerini de ekledi.

Ancak Çinli markalara ilgi artsa da, araştırmaların önemli bir detayı, Avrupalı tüketicilerin bu araçlara bir "premium" ödemeye pek istekli olmadığını gösteriyor. Anket yapılan kişilerin %72'si, bir Çinli otomobilin mevcut araçlarından daha ucuz olması gerektiğini düşünüyor. Hatta objektivite olarak daha üstün olsa bile, alıcıların yalnızca %13'ü Çinli bir otomobile daha fazla ödeme yapmaya razı. Bu durum, özellikle Aito M9 gibi premium EV'lerle Avrupa pazarına girmeye çalışan markalar için büyük bir engel teşkil ediyor. Rekabetin kızıştığı bu pazarda, fiyat-performans dengesi Çinli markalar için kritik bir başarı faktörü olmaya devam edecek.

Özetle, otomotiv dünyası, ExxonMobil'in batarya teknolojisindeki atılımları, Hyundai'nin üretim zinciri sorunları, Jeep gibi köklü markaların kimlik arayışları, Çin'in batarya teknolojisindeki liderliği ve yenilikçi iş birlikleriyle şekillenen çok katmanlı bir değişim rüzgarına sahne oluyor. Bu dinamiklerin nasıl sonuçlanacağını hep birlikte göreceğiz.

Kaynak: InsideEVs - Hyundai Metaplant Batarya Üretimi Göçmen Baskınıyla Gecikti