Avrupa elektrikli araç pazarı, rekor seviyelerde büyüme kaydetmeye devam ederken, dinamiklerde dikkat çekici bir değişim yaşanıyor. Yılın ilk sekiz ayında elektrikli araç satışları, geçen yıla göre %26'lık etkileyici bir artış gösterdi. Ancak bu genel yükseliş trendi, tüm üreticiler için geçerli değil. Pazarın uzun süredir tartışmasız lideri olan Tesla, satışlarında belirgin bir düşüşle karşı karşıya kaldı ve bu durum, geleneksel otomobil devlerinin atağa geçmesine zemin hazırladı.

Tesla'nın Pazar Liderliği Sallantıda mı?

Tesla, elektrikli araç sektöründe uzun yıllar boyunca krallığını ilan etmiş olsa da, rakiplerinin çeşitlendirilmiş ürün portföyleri karşısında konumu yavaş yavaş aşınmaya başladı. Özellikle Avrupa pazarında, Tesla'nın Model 3 ve Model Y gibi nispeten 'yaşlanan' iki modele bağımlılığı, satış rakamlarının aydan aya düşmesine neden oldu.

Bu duruma yanıt olarak Tesla, yılın son çeyreğinde uygun fiyatlı bir Model Y versiyonunu piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Ancak siber güvenlik araştırmacısı GreenTheOnly tarafından sızdırılan bilgilere göre, bu "ekonomik" Model Y'nin iç donanımında ciddi kısıtlamalarla geleceği öngörülüyor. Tesla'nın uygun fiyatlı Model Y donanım kısıtlamalarına dair sızan detaylar, aracın iç aydınlatma, koltuk kontrolleri, kapılardaki su birikintisi lambaları, ikinci sıra ekranı gibi pek çok özelliğin kaldırılması veya sadeleştirilmesiyle fiyat avantajı sağlayacağını gösteriyor. Ayrıca, tavan döşemesinin fiberglasa dönüştürüleceği ve elektrikli katlanır yan aynaların çıkarılacağı iddia ediliyor. Bu kararlar, Tesla'nın mevcut Model Y'nin daha uygun maliyetli bir varyantını sunma stratejisinin bir parçası olarak, piyasadaki azalan talebe karşı bir hamle olarak değerlendiriliyor.

Bu durum, Volkswagen ve BMW gibi köklü üreticilerin geniş model yelpazeleriyle pazar paylarını artırmalarının önünü açtı.

DataForce'un Avrupa Birliği, Birleşik Krallık ve EMEA ülkelerindeki satışların %97'sini kapsayan ön verilerine göre, yılın ilk sekiz ayında Tesla Model Y, Avrupa'nın en çok satan elektrikli aracı unvanını korudu. Ancak bu liderliğe rağmen, Model Y'nin satışları geçen yıla göre %34'lük ciddi bir düşüşle 83.314 adede geriledi. Model 3 ise 50.237 adet satışla %29'luk bir düşüş yaşadı. Genel elektrikli araç pazarının %26 büyüdüğü bir dönemde, Tesla'nın ilk 10'daki tek üretici olarak satışlarında düşüş kaydetmesi, pazar analistleri için önemli bir gösterge oldu.

Bu düşüşte, Tesla'nın özellikle ABD pazarında Model Y araçlarını etkileyen elektronik kapı kolları soruşturması gibi regülatör baskıları ve güvenlik endişeleri de rol oynuyor olabilir. Tesla'nın aerodinamik verimliliği artırmak ve parça sayısını azaltmak amacıyla kapı ve kapı kolları sistemlerini yeniden tasarlaması, bazı güvenlik endişelerini beraberinde getirirken, ABD Ulusal Karayolu Trafik Güvenliği İdaresi (NHTSA) yaklaşık 174.000 adet 2021 model Tesla Model Y aracını kapsayan bir soruşturma başlattı. Bu soruşturmanın temelinde, elektronik kapı kollarının çalışmadığına dair raporlar, hatta ebeveynlerin çocuklarını araçtan çıkaramaması gibi kritik durumlar yatıyor. Bu durum, yalnızca bir tasarım veya kullanıcı deneyimi sorunu olmanın ötesinde, hayati öneme sahip bir güvenlik meselesi haline geldi. Amerika Birleşik Devletleri'nde elektrikli araç (EV) pazarını yıllardır şekillendiren federal vergi kredisinin ani sona ermesi de piyasada büyük bir belirsizlik yaratırken, S&P Global Mobility'nin Temmuz ayı verilerine göre BMW'nun ABD elektrikli araç kayıtlarında %37, Mercedes-Benz'in ise %29'luk düşüşler yaşamasına neden oldu. Öte yandan Tesla, Avrupa pazarında satış düşüşleri yaşamasına rağmen Almanya'daki Giga Berlin fabrikasında üretim kapasitesini artırma kararı almasıyla paradoksal bir durum sergiliyor; zira Avrupa Otomobil Üreticileri Birliği (ACEA) verilerine göre 2024 yılının ilk yedi ayında Avrupa Birliği'ndeki Tesla tescilleri %43,5 oranında geriledi.

Rakipler Yükselişte: Volkswagen ve BMW Öne Çıkıyor

Ağustos ayı satış rakamlarına bakıldığında, Avrupa'da en çok elektrikli araç satan üretici unvanı Volkswagen'e geçti. Toplam 16.105 adet araç satışı gerçekleştiren Volkswagen, geçen yıla göre %45'lik kayda değer bir artış yakaladı. Bu başarının arkasında ID.3, ID.4 ve ID.7 modelleri yattı. Tesla, 14.245 adet satışla ikinci sıraya yerleşirken, %23'lük bir düşüş yaşadı. Onu, 12.546 adet elektrikli araç satışı ve %7'lik artışla BMW takip etti. BMW, elektrikli dönüşüme milyarlarca dolar yatırım yaparak "Neue Klasse" adlı yeni nesil elektrikli araç platformunu geliştirse de, içten yanmalı motorlardan (ICE) vazgeçmeyeceğini açıkça belirtti. Markanın AG Müşteri, Markalar ve Satış Yönetim Kurulu Üyesi Jochen Goller, bu konudaki kararlılıklarını "ICE ve içten yanmalı motorlar asla ortadan kalkmayacak. Asla." sözleriyle ifade etti. Bu strateji, küresel pazarlardaki farklı müşteri ihtiyaçlarına ve altyapı yetersizliklerine yönelik pragmatik bir yaklaşımı yansıtıyor. BMW'nun bu çoklu platform stratejisi hakkında daha fazla bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

Bu yükselişte, Volkswagen'in müşteri geri bildirimlerini dikkate alarak daha geleneksel ve işlevsel tasarımlara yönelmesi, örneğin şirket CEO'su Thomas Schäfer'in 'kullanımı berbat' olarak nitelendirdiği gömme kapı kollarından vazgeçerek fiziksel düğmelere geri dönmesi gibi stratejik kararların da etkisi büyük. Bu yaklaşım, genel elektrikli araç dönüşümünde sadece teknolojik yeniliklerin değil, aynı zamanda kullanıcı deneyiminin de ne kadar kritik olduğunu gösteriyor.

Editörün Yorumu: Elektrikli araç pazarındaki bu dönüşüm, tüketicilerin artık tek bir markanın yenilikçi kimliğinden ziyade, çeşitliliğe, farklı segmentlere ve tasarımlara yöneldiğini gösteriyor. Geleneksel üreticilerin geniş bayi ağları ve uzun yıllara dayanan otomobil üretim tecrübeleri, elektrikli modellerle birleştiğinde Tesla için ciddi bir rekabet unsuru oluşturuyor.

Diğer yandan, daha önce ilk 10'da kendine sürekli yer bulan Kia, Ağustos ayında bu listeden düşerken, Volkswagen tabanlı Explorer EV modelinin artan satışlarıyla Ford listeye girmeyi başardı. Tesla'nın performansı, Temmuz ayındaki yedincilik konumuna göre Ağustos'ta hafif bir iyileşme göstermiş olsa da, genel trenddeki düşüş dikkat çekiciliğini koruyor.

Ancak, Tesla'nın endüstriye kazandırdığı gigacasting teknolojisi, üretim süreçlerini basitleştirmenin yanı sıra, Thatcham Research tarafından yapılan yeni bir çalışmaya göre tamir maliyetlerinde beklenmedik avantajlar sunarak sektördeki ezberleri bozmaya devam ediyor. Bu teknoloji, başlangıçta yüksek tamir maliyetleri endişesi yaratmış olsa da, güncel araştırmalar, gigacasting bileşenlerinin tamirinde geleneksel araç yapılarına kıyasla daha düşük maliyetler elde edilebileceğini gösteriyor. Özellikle Model Y'nin gigacasting parçaları, geleneksel yapılara kıyasla daha düşük tamir maliyetleri sunabiliyor ve hatta düşük şiddetli çarpışmalarda yapısal hasar dahi oluşmayabiliyor. Bu durum, Tesla'nın inovasyon gücünün farklı alanlarda hala sektör lideri olduğunu kanıtlıyor.

Avrupa EV Pazarının Geleceği ve Emisyon Hedefleri

Avrupa elektrikli araç pazarı genel olarak oldukça sağlıklı bir görünüm sergiliyor. Otomobil üreticileri geçmişte, AB'nin 2025-2027 emisyon hedeflerine ulaşmak için elektrikli araçların pazar payının %20 ila %25 arasında olması gerektiğini belirtmişti. Geçtiğimiz Ağustos ayında satılan 154.582 adet elektrikli araç, yeni otomobil pazarının %20'sini oluşturarak bu hedefin yakalandığını gösterdi. Bu durum, bireysel markaların performansından bağımsız olarak, Avrupa'nın elektrikli mobiliteye geçiş sürecinde önemli bir kilometre taşı niteliğinde. Ancak bu geçiş sürecinde şarj edilebilir hibrit araçların (PHEV) çevresel faydalarının resmi iddialardan çok daha uzak olabileceği verileri de ortaya çıktı. Avrupa Çevre Ajansı (EEA) raporlarına göre, PHEV'lerin gerçek dünya CO2 emisyonları, üreticilerin açıkladığı resmi rakamların beş katına kadar çıkabiliyor; örneğin 2023 yılında resmi olarak 28 g CO2/km beklenen PHEV'ler, gerçekte ortalama 139 g CO2/km emisyon saldı. Bu durum, tam elektrifikasyona geçişin önündeki düşünsel engelleri çoğaltırken, Avrupa Birliği'nin 2035'ten itibaren emisyonlu yeni otomobil satışlarını yasaklama taahhüdüne rağmen bu konuda bazı esneklikler bulunuyor ve bazı raporlar 2035 sonrası şarj edilebilir hibrit ve menzil uzatmalı elektrikli araç satışlarına izin verilebileceğini öne sürüyor. Otomotiv sektöründeki bazı Avrupalı devler ise, AB'nin Şarj Edilebilir Hibrit Araçlar (PHEV) için emisyon test metodolojilerini sıkılaştırma girişimlerine karşı çıkarak, 2035 karbon hedeflerinin "uygulanabilir olmadığını" belirtiyor.

Bu karmaşık geçiş döneminde, yüksek satın alma fiyatları, uzun kredi süreleri, ikinci el değer kaybı, benzinli rakiplerine kıyasla daha yüksek sigorta primleri ve daha pahalı onarım giderleri gibi faktörler de EV benimsenmesini yavaşlatıyor. Küresel EV batarya üretim kapasitesinin tahmini talebin çok üzerinde kalmasıyla ortaya çıkan devasa arz fazlası da sektördeki belirsizliği artırıyor. Tüm bu gelişmelerin ortasında, Çinli markaların küresel sahnedeki hızla yükselişi dikkat çekiyor. Escalent araştırmasına göre, Avrupa'da potansiyel alıcıların %47'si bir Çinli otomobili değerlendirirken, bu oran Amerikan otomobilleri için %44'e gerilemiş durumda. Özellikle BYD gibi Çinli elektrikli araç devleri, Avrupa'da agresif bir büyüme hedefiyle ilerleyerek Macaristan'da üretim planlarını duyuruyor ve hatta kıta genelinde Tesla'yı geride bırakarak satış liderliğini ele geçirmeleri, sektördeki rekabet dengelerini temelden değiştiriyor.

Maliyet düşürme stratejileri ve üretim inovasyonlarının yanı sıra, Tesla'nın batarya teknolojilerindeki ortaklıkları da gelecekteki rekabet gücünü artırıyor. Örneğin, önemli tedarikçilerinden Japon batarya devi Panasonic, Model Y gibi popüler elektrikli araçların menzilini önemli ölçüde artırabilecek, anot içermeyen lityum metal bataryalar üzerinde çalıştığını duyurdu. Bu yeni nesil batarya hücreleri, enerji yoğunluğunu artırırken batarya paketinin ağırlığını azaltma potansiyeli taşıyor. Panasonic, bu teknoloji sayesinde Tesla Model Y'nin tek şarjla kat edebileceği mesafeyi yaklaşık 145 kilometre artırarak 724 kilometre seviyelerine çıkarabileceğini öngörüyor. Bu gelişme, elektrikli otomobil pazarında hem Tesla hem de genel EV segmenti için oyunun kurallarını değiştirecek bir yenilik olarak görülüyor ve bataryaların daha küçük, daha hafif ve daha uygun maliyetli olmasını sağlarken aynı zamanda performansı da artırıyor. Bu stratejik adım, Tesla'nın uygun fiyatlı Model Y vizyonuna farklı bir boyut katıyor olabilir.

Kaynak: InsideEVs: Avrupa Elektrikli Araç Satışları Artarken Tesla Geriliyor