Uzun zamandır internetin 'son iyi web sitesi' olarak nitelendirilen, insan eliyle düzenlenmiş bilgi kaynağı Wikipedia, dijital dünyanın değişen akımlarına karşı koymakta zorlanıyor. Wikimedia Vakfı'ndan Marshall Miller tarafından yayımlanan yeni bir blog yazısına göre, Wikipedia’nın insan sayfa görüntülemelerinde yıllık bazda %8’lik kayda değer bir düşüş yaşandı.
Vakıf, bu düşüşün sadece genel bir eğilimden ibaret olmadığını, aynı zamanda bot trafiğini insan trafiğinden ayırmaya yönelik sistemlerde yapılan güncellemelerin de etkisiyle ortaya çıktığını belirtiyor. Yapılan bu güncellemeler, Mayıs ve Haziran aylarında görülen sıra dışı yüksek trafiğin büyük bir kısmının aslında tespitten kaçınmak üzere tasarlanmış botlardan kaynaklandığını ortaya çıkardı ve böylece gerçek insan etkileşimindeki düşüş netleşti.
Trafiği Düşüren İki Kritik Faktör: Yapay Zeka ve Video
Marshall Miller, trafik düşüşünün temelinde yatan ana nedenleri 'üretken yapay zekânın ve sosyal medyanın insanların bilgi arama biçimleri üzerindeki etkisi' olarak işaret ediyor. Özellikle iki ana unsur ön plana çıkıyor:
- Yapay Zeka Destekli Özetler: Arama motorlarının, kullanıcıları doğrudan Wikipedia gibi sitelere yönlendirmek yerine, üretken yapay zekâ kullanarak cevapları doğrudan arama sonuçlarında sunması.
- Sosyal Video Platformları: Daha genç nesillerin, açık web yerine TikTok, Instagram gibi sosyal video platformları üzerinden bilgi edinmeyi tercih etmesi.
Bu durum, bilgiye erişimin kolaylaştığı bir dünyada bile, temel bilgi kaynaklarının görünmez hale gelmesi riskini beraberinde getiriyor. Nitekim, yapay zeka pazarının lideri olan ChatGPT, Ekim 2025 itibarıyla haftalık aktif kullanıcı sayısını 800 milyona ulaştırarak ve GPT-5 gibi yeni nesil modelleri piyasaya sürerek dijital bilgi tüketimini kökten değiştirmiştir. Bu tekelleşme ve dağıtım kontrolü eğilimleri sadece arama motorlarıyla sınırlı değil; Meta çatısı altındaki WhatsApp da, Business API politikalarını düzenleyerek 15 Ocak 2026'dan itibaren OpenAI ve Perplexity gibi rakiplerin sunduğu genel amaçlı sohbet robotlarını platform dışına çıkarma kararı aldı. Meta'nın bu hamlesi, API'nin amacından saptığı ve aşırı sistem yüküne neden olduğu resmi gerekçesiyle açıklansa da, yapay zeka pazarında kendi ürünü olan Meta AI'ı tekelleştirme amacını güçlendiriyor. WhatsApp’ın bu genel amaçlı sohbet robotlarını yasaklama kararı hakkında daha fazla bilgi almak için WhatsApp Genel Amaçlı Sohbet Robotları Yasaklandı: Meta AI Tekeli başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz. Miller, bu yeni bilgi edinme yöntemlerini memnuniyetle karşıladıklarını, zira Wikipedia’dan alınan bilginin siteyi ziyaret etmeseler bile insanlara ulaştığını savunuyor. Ancak bu dolaylı erişimin de ciddi sonuçları var.
“Wikipedia’ya daha az ziyaret demek, içeriği zenginleştirecek daha az gönüllü ve bu çalışmayı destekleyecek daha az bireysel bağışçı demektir.”
Şeytanın Avukatı: Arama Motorları Gerçekten Trafiği Kesiyor mu?
Wikimedia Vakfı'nın doğrudan arama motorlarını işaret etmesine rağmen, bu konuda tam bir fikir birliği bulunmuyor. Google gibi arama devleri, yapay zeka özetlerinin arama trafiğini azalttığı iddialarına karşı çıkarak, bu özelliklerin genellikle kullanıcıları daha derin bilgi için orijinal kaynaklara yönlendirdiğini savunuyor. Nitekim bazı analizler, AI özetlerinin 'sıfır tıklama' arama oranını artırsa da, kullanıcıların karmaşık veya tartışmalı konularda yine de kaynağa gitme ihtiyacı duyduğunu gösteriyor. Bu noktada, Wikipedia'nın düşüşü sadece AI'dan değil, aynı zamanda mobil uygulamaların ve sosyal medyanın artan hegemonyasından da kaynaklanabilir.
Özellikle yapay zeka pazarının lideri olan OpenAI’ın ChatGPT mobil uygulamasının büyüme hızının yavaşlaması da, yapay zeka ürünlerinin 'yenilik' aşamasından 'rutin kullanım' aşamasına geçtiğini gösteren somut bir işarettir. Apptopia analizi, ChatGPT mobil uygulamasının küresel çapta indirme büyüme hızının yavaşladığını ve ABD'de günlük aktif kullanıcı başına harcanan sürenin %22.5, ortalama oturum sayısının ise %20.7 düştüğünü ortaya koymuştur. Bu tür veriler, yapay zeka araçlarının kullanıcılar nezdinde artık yerleşik bir araç haline geldiğini ve bu durumun geleneksel bilgi kaynaklarına olan doğrudan trafiği etkilediğini teyit etmektedir. ChatGPT’nin 800 milyon kullanıcıya ulaşan devasa büyümesi, GPT-5 gibi ajan yetenekleri ve Walmart, Etsy, Shopify gibi devlerle kurduğu e-ticaret ortaklıkları hakkında daha detaylı bilgi ve 2025 gelişmelerini incelemek için ChatGPT 800 milyon kullanıcı, GPT-5 ve e-ticaret ortaklıkları 2025 gelişmeleri sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.
Wikipedia’nın Gelecek Planları ve E-E-A-T Sinyalleri
Bu zorlu döneme yanıt olarak Wikimedia, içeriklerinin kullanılma biçimini değiştirmek için adımlar atıyor. Miller, Wikipedia içeriğini kullanan yapay zeka, arama ve sosyal şirketlerin, ziyaretçileri doğrudan siteye yönlendirmesi gerektiğini vurguluyor. Vakıf, bu amaçla içeriğin kaynağını belirtmek için yeni bir çerçeve geliştiriyor. Ayrıca, Wikipedia’nın yeni okuyuculara ulaşmasına yardımcı olmakla görevli iki özel ekip çalışıyor ve gönüllü desteği aranıyor.
Wikipedia'nın yaşadığı bu trafik düşüşü, hem kâr amacı gütmeyen kuruluşların hem de genel olarak web'in geleceği için kritik bir dönüm noktası teşkil ediyor. Bilginin kendisi yayılmaya devam etse de, bu bilginin varlığını sürdürmesini sağlayan insan ekosisteminin korunması büyük bir zorluk olarak önümüzde duruyor.
Kaynak: Wikimedia Vakfı'nın yapay zeka özetlerinin Wikipedia trafiği üzerindeki etkisine dair hazırladığı detaylı rapor için TechCrunch'ta yayımlanan orijinal habere göz atabilirsiniz.
