Birleşik Krallık'ın eski Başbakanı Rishi Sunak'ın, görevinden ayrıldıktan sonra teknoloji dünyasının iki dev ismi olan Microsoft ve yapay zeka alanının önemli oyuncularından Anthropic'te kıdemli danışmanlık pozisyonları üstlendiği ortaya çıktı. Bu gelişme, özellikle siyasi liderlerin görev sonrası özel sektördeki rollerinin etik boyutları hakkında yeniden hararetli tartışmaları alevlendirdi.

Etik Kurullardan Uyarılar: 'Haksız Avantaj' Endişesi

Parlamento'nun İşyeri Atamaları Danışma Komitesi'nden (Acoba) gelen yazışmalar, Sunak'ın yeni görevlerinin şeffaflığını gözler önüne serdi. Komite mektuplarında, eski Muhafazakar Parti liderinin sahip olduğu ayrıcalıklı devlet bilgilerinin Microsoft'a Birleşik Krallık hükümeti nezdinde haksız bir avantaj sağlayabileceği yönündeki endişeler net bir dille ifade edildi.

Acoba, özellikle yapay zeka düzenlemeleri konusunda küresel çapta yoğun bir tartışma sürerken, Sunak'ın bu pozisyonunun hükümet içinde 'haksız erişim ve etki' olarak algılanabileceği konusunda makul bir endişe olduğunu belirtti.

Bu durum, Sunak'ın Microsoft ile geçmişine bakıldığında daha da anlam kazanıyor. Başbakanlığı döneminde, 2023 yılında İngiltere'de yeni veri merkezleri ve eğitim yatırımları için Microsoft ile 2.5 milyar sterlinlik önemli bir anlaşma duyurulmuştu.

Dönen Kapı Sendromu: Bir İngiliz Geleneği Mi?

Sunak, hükümet işlerini teknoloji devleriyle yönetmek için görev alan ilk İngiliz politikacı değil. Bu durum, siyaset ve özel sektör arasında sıkça rastlanan, 'dönen kapı' (revolving door) olarak adlandırılan geçişlerin bir parçası olarak görülüyor. Örnekler oldukça çarpıcı:

• Sunak'ın kıdemli siyasi danışmanı Liam Booth-Smith'in de Anthropic'in maaş bordrosunda yer alması.
• Eski Liberal Demokratik Başbakan Yardımcısı Nick Clegg'in, Ocak 2025'e kadar Meta'nın küresel ilişkiler başkanlığını yürütmesi.

Bu eğilim sadece Birleşik Krallık'a özgü değil. ABD'de de durum benzer: Meta'da Clegg'in yerini George W. Bush'un eski başkan yardımcısı Joel Kaplan alırken; Microsoft'un küresel ilişkiler başkanlığını şu anda Joe Biden döneminin eski başsavcı yardımcısı Lisa Monaco yürütüyor.

Analiz: Yapay Zeka Düzenlemesinde İçeriden Bakış

Sunak'ın Anthropic'e danışmanlık yapması, yapay zeka düzenlemelerinin şekillendiği kritik bir dönemde yapılıyor. Karşıt görüşler, Sunak'ın bu pozisyonunun, şirketlere ulusal düzenleyici süreçler hakkında içeriden bilgi sağlayarak pazarda eşitsiz bir rekabet avantajı yaratabileceğini savunuyor. Bu durum, şeffaflık ve kamu yararı ilkeleri açısından ciddi soruları gündeme getiriyor. Ancak savunucular, deneyimli bir liderin makroekonomik öngörülerinin, şirketlerin sorumlu inovasyon yapmasına yardımcı olabileceğini belirtiyorlar.

Bu tür yüksek profilli geçişler, yapay zeka devlerinin karşılaştığı derin etik ikilemler göz önüne alındığında daha da kritikleşiyor. Örneğin, Sunak'ın danışmanlık yaptığı Anthropic'in Claude modelini 500.000 çalışanına dağıtma kararı alan danışmanlık devi Deloitte, aynı dönemde yapay zeka halüsinasyonları (sahte alıntılar) içeren bir rapor nedeniyle Avustralya hükümetine 10 milyon dolarlık iade yapmak zorunda kalmıştı. Bu durum, YZ'nin kurumsal hızlanması ile beraber gelen doğruluk ve maliyet risklerini açıkça gözler önüne seriyor. Deloitte'un yaşadığı bu "yapay zeka paradoksu" hakkında daha detaylı analizi Nexus Haber yazılım haberleri sayfasında inceleyebilirsiniz.

Hatta OpenAI’ın Küresel Politika Başkan Yardımcısı ve eski Beyaz Saray kriz yöneticisi Chris Lehane, şirketin ‘yapay zekayı demokratikleştirme’ misyonunu savunmakta zorlanıyor. Şirketin telif hakkı ihlalleri, ekonomik olarak zor durumdaki kasabalarda devasa enerji tüketimi ve hatta eleştirmenleri sindirme iddiaları, Lehane'in 'sorumlu tasarım' söylemlerini zorluyor. Hatta OpenAI içinden misyon uyumu başkanı Josh Achiam, şirketin 'erdemli bir güç olmak yerine, korkutucu bir güce dönüşme' riskini dile getirmişti. Bu durum, teknoloji devlerinin sadece hükümetlerle değil, kendi etik pusulalarıyla da mücadele ettiğini gösteriyor. Konuyla ilgili detaylı analizi ve OpenAI kriz yönetiminin iç yüzünü Nexus Haber'de okuyabilirsiniz.

Bu etik mücadeleler, sadece düzenleyicilerin değil, platformların da içeriğin güvenilirliğini sağlama çabalarını ortaya koyuyor. Örneğin, Meta (Instagram’ın sahibi), yapay zeka tarafından üretilen içeriği otomatik olarak etiketleme çabasının 'boşa bir çaba' olduğunu kabul etmiş ve bunun yerine kullanıcıların eleştirel düşünme becerilerini geliştirmesi gerektiğini savunmuştur. Instagram Başkanı Adam Mosseri, yapay zekanın içerik üretim maliyetini sıfıra indirirken kötü niyetli kullanımların da artacağını belirtmiş, bu nedenle gelecek nesillerin bir videoyu sadece gördükleri için doğru kabul etmemeyi öğrenmeleri gerektiğini vurgulamıştır. Yapay zeka içeriği üretimi ve toplumsal güven konularında Adam Mosseri'nin görüşleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için Nexus Haber yazılım haberleri sayfasını ziyaret edebilirsiniz.

Sunak'ın Diğer Rolleri

Microsoft ve Anthropic haricinde, Rishi Sunak'ın yatırım bankası Goldman Sachs'ta da kıdemli danışman olarak görev aldığı ve Bain Capital ile Makena Capital gibi firmalara konuşma yazarlığı yaptığı biliniyor. Bu çoklu roller, eski başbakanın kariyerini hem finans hem de teknoloji sektörlerinin zirvesine entegre ettiğini gösteriyor.

Bu tür yüksek profilli geçişler, hükümetlerin teknoloji politikalarını belirlerken çıkarlar çatışmasını önleme mekanizmalarının ne kadar etkili olduğu sorusunu tekrar masaya yatırıyor.

Haberimizde yer alan bu bilginin detayları ve öncesindeki süreçler için orijinal kaynağa başvurulmuştur: Eski İngiltere Başbakanı Rishi Sunak'ın Microsoft ve Anthropic'e Danışman Olması Hakkında Orijinal Kaynak Analizi