Özellikle 2019-2021 yılları arasında özel amaçlı satın alma şirketleri (SPAC’ler) alanında başlattığı furyayla 'SPAC Kralı' unvanını kazanan Silikon Vadisi yatırımcısı ve All-In podcast yayıncısı Chamath Palihapitiya, piyasalarda alışılmadık bir hamleyle gündeme geldi. Palihapitiya, 'American Exceptionalism' adını verdiği yeni SPAC’ını halka açtıktan hemen sonra, potansiyel bireysel yatırımcılara bu hisseyi kesinlikle almama tavsiyesinde bulundu.
Bu yeni araç, enerji, yapay zeka (AI), kripto/DeFi veya savunma gibi stratejik sektörlerdeki şirketleri satın alarak onları hızlıca halka açık kuruluşlara dönüştürmeyi hedefliyor. Toplam 345 milyon dolar kaynak sağlayan SPAC’ın hisselerinin neredeyse tamamı (%98,7), Palihapitiya tarafından özenle seçilmiş büyük kurumsal yatırımcılara satıldı. Bireysel piyasaya ayrılan pay ise sadece %1,3 civarında.
“Volatiliteyi Kaldırabilecekler İçin Tasarlandı”: Palihapitiya’nın Twitter (X) Üzerinden Mesajı
Palihapitiya’nın bu sıra dışı uyarısının temelinde, geçmiş SPAC deneyimlerinden çıkardığı acı dersler yatıyor. Yatırımcı, X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, bu tür araçların çoğunlukla bireysel yatırımcılar için ideal olmadığını net bir dille ifade etti.
“Bireysel yatırımcıların SPAC’larımla olan ilgisini azaltmak istiyorum. Bu araçları neredeyse tamamen kurumsal destekli olacak şekilde tasarladık, çünkü öğrendiğim kadarıyla bu yapılar çoğu bireysel yatırımcı için ideal değil. Bunlar, oynaklığı (volatiliteyi) karşılayabilecek, daha geniş bir yapılandırılmış portföyün parçası olarak konumlandırabilecek ve uzun vadede şirketi destekleyebilecek sermayeye sahip yatırımcılar içindir.”
Değer Katma: SPAC’lar Neden Kötü Bir Üne Sahip Oldu?
Palihapitiya’nın uyarısı, bireysel yatırımcıların 2021 balonunun ardından SPAC’lardan ciddi zararlar etmesi gerçeğine dayanıyor. O dönemde hızlı halka açılma yolu olarak görülen SPAC’lar, sponsorlar (Palihapitiya gibi) ve bazen satın alınan şirketler için kazançlı olsa da, genel hissedarlar için nadiren kâr getirdi. Yale Hukuk Dergisi’nin dahi belirttiği gibi, SPAC’lar birleşme sonrası hissedarlara 'yıllardır düşük getiri' sağladı.
- Tarihsel Düşüşler: MarketWatch tarafından derlenen kayıtlara göre, Palihapitiya’nın ilk SPAC’larından birçoğu lansman tarihinden itibaren %90'ın üzerinde değer kaybetmişti. Örneğin, ilk büyük hamlesi olan Virgin Galactic (IPOA) şu anda 4 doların altında işlem görüyor.
- Kurumsal Çekinceler: Hatta Goldman Sachs gibi büyük kurumlar bile bir dönem SPAC’lara aracılık etmeyi üç yıllığına yasaklamıştı (Haziran ayında bu yasağı kaldırdılar).
Peki, Tüm Bu Uyarılara Rağmen Neden Yeni Bir SPAC Başlatıldı?
Palihapitiya, geçmişteki başarısızlıkları kabul etse de ('her şey güllük gülistanlık değildi'), SPAC’ların hala ekosistem için önemli bir işlevi yerine getirdiğini savunuyor. Ona göre, özellikle 2019'dan bu yana özel ve halka açık piyasalar arasındaki değerleme dengesizliği daha da derinleşti.
Bu dengesizlik, büyük özel şirketlerdeki (unicorn) çalışanların ve erken aşama yatırımcıların (VC'ler) likiditeye erişimini zorlaştırıyor. Palihapitiya, SPAC’ların bu grupların sermayeyi serbest bırakması ve yeni nesil girişimlere yatırım yapması için hala kritik bir araç olduğunu öne sürüyor. Mevcut sıkılaşan sermaye piyasaları ve yatırımcıların 'sürdürülebilir kârlılık' beklentisine odaklanması nedeniyle, startup'lar için çıkış stratejilerini (IPO veya satın alma) çok erken aşamada planlamak hayati önem taşıyor. Bu kritik dönüşüm ve başarılı startup çıkış stratejileri ve IPO hazırlığı gibi konular, sektörün önde gelen etkinliklerinde Silikon Vadisi’nin en deneyimli isimleri tarafından masaya yatırılıyor.
Yeni Yapı, Yeni Kurallar: Sponsorların Kazancı Zorlaşıyor
Palihapitiya, 'American Exceptionalism' ile en büyük eleştirilerden birini – yani SPAC’ların sadece sponsorları zenginleştirdiği eleştirisini – gidermeye çalıştığını belirtiyor. Yeni yapıda, sponsorların hisse dilimleri ancak hisse fiyatları %50, %75 ve %100 oranında artış gösterdiğinde hak kazanacak (vesting).
Bu, sponsorların yalnızca anlaşma başarılı olursa, hisseler önemli ölçüde değer kazandıktan sonra kâr elde edebileceği anlamına geliyor. Palihapitiya, bu yapıyı savunarak, “Eğer anlaşma kötü olursa, kimse kazanmaz. Eğer başarılı olursa, hepimiz kazanırız… birlikte” yorumunda bulundu. Yine de, 2025 yılında dahi, bir girişimin uzun vadeli hisse performansı için halka arz yolu olarak SPAC'ı seçip seçmeyeceği sorusu belirsizliğini koruyor.
Kaynak: Bu haber metni, teknoloji ve yatırım dünyasındaki gelişmeleri analiz eden orijinal TechCrunch makalesinden derlenmiş ve yorumlanmıştır.
