E-ticaret devi Amazon, milyonlarca tüketicisini yanıltıcı yöntemlerle Prime aboneliğine dahil etmek ve abonelik iptal süreçlerini zorlaştırmak suçlamalarıyla karşılaştığı Federal Ticaret Komisyonu (FTC) davasında tarihi bir uzlaşmaya vardı. Şirket, FTC'ye toplamda 2.5 milyar dolar ödemeyi kabul etti. Bu anlaşma, dijital platformların tüketici hakları konusundaki sorumluluklarını bir kez daha gündeme getiriyor.
Bu sorumluluklar bağlamında, Avrupa Birliği'nin teknoloji devlerinin anti-rekabetçi uygulamalarını engellemek ve kullanıcıların platformlar arası geçişini kolaylaştırmak amacıyla üç yıl önce yürürlüğe koyduğu Dijital Pazarlar Yasası (DMA) da benzer bir tartışmayı tetikledi. Özellikle Apple, DMA'nın getirdiği gereklilikler nedeniyle Avrupa'daki bazı yeni özelliklerin (örneğin AirPods için canlı çeviri, Mac'lerde iPhone yansıtma ve Haritalar uygulamasındaki gelişmiş özellikler) lansmanını geciktirmek zorunda kaldığını belirtiyor. Şirket, bu durumun Avrupalı kullanıcılar için "daha kötü bir deneyim" ve "artan riskler" yarattığını savunurken, Avrupa Komisyonu ise DMA'nın amacının kullanıcıya daha fazla seçenek sunmak, Avrupa pazarını açmak ve şirketlerin eşit şartlarda rekabet etmelerini sağlamak olduğunu vurguluyor. Komisyon, yasanın gizlilik veya güvenlik standartlarını düşürmeyi gerektirmediğini ifade ediyor. Apple'ın AB Dijital Pazarlar Yasası Özellik Gecikmeleri Tartışması, dijital platformların düzenlenmesi ve tüketici haklarının korunması etrafındaki küresel mücadelenin bir başka boyutunu ortaya koymaktadır.
FTC'nin açıklamasına göre, Amazon bu uzlaşma kapsamında 1 milyar dolar sivil para cezası ödeyecek ve yanıltıcı Prime kayıt uygulamalarından zarar gördüğü tahmin edilen yaklaşık 35 milyon tüketiciye toplam 1.5 milyar dolar iade yapacak. Ayrıca, Amazon'un bu tür yasa dışı kayıt ve iptal uygulamalarına son vermesi zorunlu kılındı.
Davanın Arka Planı ve Suçlamalar
Biden yönetimi sırasında, Haziran 2023'te açılan dava, Amazon'un tüketicileri bilgileri dışında Prime'a kaydetmek için kafa karıştırıcı ve yanıltıcı kullanıcı arayüzleri oluşturduğunu iddia ediyordu. FTC, ayrıca şirketin aboneliğini iptal etmek isteyen tüketiciler için gereksiz ve karmaşık adımlar içeren bir süreç yarattığını öne sürdü. Bu dava, geçtiğimiz hafta jüri kararının beklendiği duruşmanın başlamasıyla birlikte uzlaşmayla sonuçlandı.
FTC Başkanı Andrew N. Ferguson yaptığı basın açıklamasında, “Kanıtlar, Amazon'un tüketicileri Prime'a kaydolmaya manipüle etmek için gelişmiş abonelik tuzakları kullandığını ve ardından aboneliklerini sonlandırmalarını son derece zorlaştırdığını gösterdi. Bugün, milyarlarca doları Amerikalıların cebine geri koyuyor ve Amazon'un bunu bir daha asla yapmamasını sağlıyoruz.” ifadelerini kullandı.
Amazon'a Getirilen Yeni Yükümlülükler
Uzlaşmanın bir parçası olarak Amazon'dan, Prime üyeliğini reddetmek isteyen müşteriler için net bir düğme eklemesi isteniyor. Bu, şirketin artık tüketicilerin dijital hizmetlere katılım ve çıkış süreçlerini kolaylaştırması gerektiği anlamına geliyor. Ancak dijital platformların tüketici hakları ve veri mahremiyeti konusundaki sorumlulukları sadece abonelik süreçleriyle sınırlı kalmıyor; bazı uygulamalar kullanıcı verilerini çok daha agresif yöntemlerle ele geçiriyor. Bu bağlamda, Apple App Store'da hızla yükselen ve kullanıcıların telefon görüşmelerini kaydetmeleri karşılığında para ödeyerek kişisel verilerini yapay zeka şirketlerine satan Neon Mobile gibi uygulamalar, dijital mahremiyetin ne denli hassas bir konu olduğunu ve platformların veri kullanım politikalarının şeffaflığına yönelik denetimlerin ne kadar kritik olduğunu gözler önüne seriyor. Kullanıcıların hassas bilgilerini finansal cazip teklifler karşılığında ele geçiren bu tür uygulamalar, telefon kaydı, veri satışı ve AI mahremiyet skandalları gibi ciddi endişeleri beraberinde getirerek, tüketici hakları ve dijital etik tartışmalarını daha da derinleştiriyor.
