Yapay zeka teknolojileri günlük hayatımıza entegre olmaya devam ederken, bu devasa sistemlerin çevresel ayak izi giderek daha fazla tartışılan bir konu haline geliyor. Teknoloji devi Google, yakın zamanda yayımladığı bir raporla kendi yapay zeka modeli Gemini AI'ın çevresel etkilerini mercek altına aldı. Şirket, bir metin isteminin yalnızca 0.26 mililitre (yaklaşık beş damla) su tükettiğini iddia ederken, bu açıklamalar sektör uzmanları tarafından sert bir dille eleştirildi ve 'kritik bilgilerin gizlendiği' yorumlarına neden oldu.
Google'ın İyimser Raporu ve 'Beş Damla' İddiası
Google'ın 'Google ölçeğinde yapay zeka sunmanın' çevresel etkilerini detaylandıran yeni çalışması, Gemini AI'ın medyan bir metin istemi için ortalama dokuz saniyelik televizyon izlemekten daha az enerji harcadığını ve yaklaşık 'beş damla' su tükettiğini öne sürüyor. Bu, şirketin yapay zeka operasyonlarının şaşırtıcı derecede çevre dostu olduğunu işaret eden oldukça iyimser bir tablo çiziyor.
Uzmanlardan Şeytanın Avukatlığı: Perde Arkasındaki Gerçekler
The Verge'e konuşan ve adı Google'ın çalışmasında geçen araştırmacılardan biri olan California Üniversitesi Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği Doçenti Shaolei Ren, Google'ın raporuna ilişkin çarpıcı bir yorumda bulundu: "Kritik bilgileri gizliyorlar. Bu gerçekten dünyaya yanlış bir mesaj gönderiyor."
Uzmanların en büyük endişelerinden biri, Google'ın verilerinde dolaylı su kullanımını göz ardı etmesi. Her ne kadar veri merkezlerinin soğutma sistemleri için doğrudan tüketilen su miktarı (yaklaşık beş damla) doğru olsa da, tesislere elektrik sağlayan enerji santrallerinin kullandığı muazzam miktardaki su hesaba katılmıyor. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), veri merkezi su tüketiminin %60'ının, enerji santrallerini soğutmak ve türbinleri çalıştırmak için buhar üretmek gibi dolaylı kaynaklardan geldiğini tahmin ediyor.
Öne Çıkanlar:
- Doğrudan Tüketim vs. Dolaylı Tüketim: Google, doğrudan soğutma sistemlerinden gelen su kullanımını vurgularken, enerji üretimindeki su tüketimini göz ardı ediyor.
- Kurak Bölgelerdeki Etki: Bir sorgu başına 'beş damla' kulağa az gelse de, birçok modern veri merkezi kurak bölgelerde inşa edildiği için milyarlarca sorgu yerel su kaynakları üzerinde önemli bir baskı oluşturuyor.
- Eğitim Maliyetleri Hesaba Katılmıyor: Yapay zeka modellerini eğitmenin gerektirdiği büyük su ve karbon maliyetleri Google'ın raporunda yer almıyor.
Eğitim Maliyetleri ve Karbon Ayak İzi: Göz Ardı Edilen Büyük Resim
Google'ın çalışması, yapay zeka modellerini eğitmenin gerektirdiği su kullanımı veya karbon salımı maliyetlerini de içermiyor. Şirket bu etkilere dair herhangi bir değerlendirme yayımlamamış olsa da, Fransız yapay zeka girişimi Mistral, Large 2 modelini eğitmenin tahmini 20.4 kiloton karbondioksit üretimine ve yaklaşık 281.000 metreküp su tüketimine neden olduğunu raporlamıştı. Bu miktar, yaklaşık 112 adet Olimpik yüzme havuzuna denk geliyor.
Karbon emisyonları konusunda da benzer bir tartışma var. Shaolei Ren ve çalışmada atıfta bulunulan diğer bir araştırmacı Alex de Vries-Gao, Google'ın yenilenebilir enerjiyi tahminlerine dahil etme şekline de katılmıyor. Uzmanlar, makalede CO2 üretimi için genelleştirilmiş, pazar tabanlı bir ölçütün kullanıldığını, Google'ın veri merkezlerinin enerji aldığı belirli konumların göz önünde bulundurulmadığını iddia ediyorlar. Onlara göre, Google'ın tesislerine enerji sağlayan yenilenebilir ve 'kirli' enerjinin spesifik karışımını dikkate alması gerekiyordu.
Metodolojik Tartışmalar ve Diğer Eksiklikler
Ren ve de Vries-Gao, Google'ın kendi medyan verilerini, onların ortalama verileriyle karşılaştırmasının hatalı olduğunu ve Google'ın bu medyan değerlere nasıl ulaştığına dair rakamları paylaşmadığını da savunuyorlar. Ayrıca, Google Gemini AI'ın sunduğu video veya görüntü oluşturma gibi fonksiyonların çevresel etkileri de bu rakamlara dahil edilmemiş durumda.
Sadece Google Değil: Genel Bir Eğilim mi?
Yüksek teknoloji şirketleri arasında benzer iddialar Google'a özgü değil. OpenAI CEO'su Sam Altman da daha önce tipik bir ChatGPT sorgusunun 'bir çay kaşığının on beşte biri kadar' su kullandığını belirtmişti. Bu tür bireysel metrikler, milyarlarca potansiyel istemle çarpıldığında bile nispeten önemsiz gibi görünebilir. Ancak, bu tür iddialar, yapay zekanın çevresel etkisinin karmaşık doğasını aşırı basitleştirme eğiliminde. Veri merkezi genişlemesinin muazzam ölçeği ve ortaya çıkardığı 'güç açığı' göz önüne alındığında, tablonun o kadar da parlak olmadığı anlaşılıyor.
Yapay zeka teknolojileri ilerledikçe, enerji ve su tüketimi gibi çevresel etkilerini şeffaf ve kapsamlı bir şekilde değerlendirmek büyük önem taşıyor. Uzmanların eleştirileri, bu alanda daha detaylı ve gerçeği yansıtan raporlara olan ihtiyacı bir kez daha gözler önüne seriyor.
Kaynak: Google Gemini AI'ın çevresel etkileri üzerine yapılan tartışmalar hakkında daha fazla bilgi için PC Gamer makalesine göz atabilirsiniz.
