GOG'un Dijital Koruma Çilesi: Kayıp Telif Hakkı Sahiplerini Bulmak İçin Özel Dedektifler Devrede

Haber Merkezi

19 October 2025, 09:24 tarihinde yayınlandı

Video oyun endüstrisinin devasa bir geçmişi olmasına rağmen, birçok klasik yapım maalesef "ölü oyun" statüsünde kalıyor. Oyuncular Black & White veya orijinal Civilization gibi efsaneleri tekrar oynamak isteseler de, bu oyunların piyasaya sürülmesini engelleyen tek şeyin teknik uyumluluk sorunları olduğu sanılıyor. Ancak dijital dağıtım devi GOG'un kıdemli iş geliştirme yöneticisi Marcin Paczynski'ye göre, gerçek engel modern donanım değil, kağıt işleri ve telif hakkı labirentleri.

Dijital Diriltme (Necromancy) Programı Beklenenden Çok Zor

GOG, eski oyunları günümüz sistemlerine uyarlayarak koruma altına alma (preservation) misyonunu yürüten bir ekibe sahip. Paczynski, The Game Business Show'a verdiği röportajda, bu sürecin düşündüklerinden "çok daha zor" olduğunu belirtti. Ona göre, dijital nekromansi (ölü oyunu canlandırma) süreci, teknik uğraşlardan çok, fikri mülkiyet (IP) sahipliği ve karmaşık telif hukuku engelleriyle dolu.

Kaybolan Mirasçı: Özel Dedektif Görevi

Paczynski, telif hakkı sahiplerini bulma sürecinde yaşadıkları inanılmaz hikayelerin bir kitap dolduracak nitelikte olduğunu aktardı. En çarpıcı örneklerden biri, Birleşik Krallık'ta yaşayan ve istemeden miras yoluyla birkaç oyunun haklarına sahip olan bir kişiyle ilgiliydi.

“Bu kişi adeta şebekeden düşmüştü. Cep telefonu yoktu, herhangi bir çevrimiçi varlığı yoktu, sadece hayatını yaşıyordu. Onu bulması için Birleşik Krallık'ta birini işe aldık. Kendisi miras yoluyla bu haklara sahip olduğunu bile bilmiyordu.” - Marcin Paczynski, GOG.

Bu durum, yıllar içinde el değiştiren ya da sahipleri tarafından unutulan IP’lerin ne kadar zor takip edilebileceğini gösteriyor. Birçok eski oyun stüdyosu kapandığında, haklar genellikle büyük holdinglere ya da ilgisiz mirasçılara devrediliyor. Paczynski ayrıca, fiziksel telif belgeleri bir yangında kül olan geliştiricilerin veya oyun sektöründen ayrılıp çok uluslu petrol şirketi sahibi olan eski geliştiricilerin hikayelerinden de bahsetti.

Dijital Kayboluş Riski ve Telif Hukukunun Eleştirisi

Bu tür idari sorunlar, oyun koruma çabalarının önündeki asıl duvarı oluşturuyor. Video Oyun Tarihi Vakfı (Video Game History Foundation), tüm oyunların yaklaşık %87'sinin büyük ölçüde oynanamaz durumda olduğunu iddia ediyor. Bu devasa rakam, GOG'un karşılaştığı zorlukların sadece küçük bir kısmını yansıtıyor. Bu zorluklar arasında, ideolojik ve teknolojik ambargolar altında üretilen benzersiz donanımların dijital olarak korunması da yer alıyor. Örneğin, Soğuk Savaş döneminde Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin (GDR) 41 yıllık tarihinde ürettiği tek atari kabini olan Poly-Play, CoCom ticaret ambargosuna karşı geliştirilen U880 mikroişlemcisini (Amerikan Zilog Z80'in kopyası) kullanıyordu. 1985 yılında yaklaşık 2.000 adet üretilen ve parçaları geri dönüştürülmüş televizyon setlerinden sağlanan bu makine, sosyalist mühendisliğin bir sembolü olarak dijital miras açısından büyük önem taşıyor. Bu tür nadir ve ideolojik geçmişe sahip eserlerin hikayesi ve oyunları hakkında daha fazla bilgi edinmek için Doğu Almanya'nın tek atari kabini Poly-Play'in tarihi ve oyunları başlıklı içeriğimize göz atabilirsiniz. Ancak bu zorluklara rağmen Nightdive Studios gibi uzman stüdyolar, klasik yapımları modern sistemlere taşımaya devam ediyor. Örneğin, stüdyo 1995 yapımı kült korku oyunu I Have No Mouth And I Must Scream için bulut kayıtları ve geliştirilmiş kontrolcü desteği gibi modern yaşam kalitesi özelliklerini içeren bir 'Kesin Sürüm' (Definitive Update) yayınlayarak, bu klasik eserin dijital mirasını güvence altına aldı. Nightdive'ın I Have No Mouth And I Must Scream Kesin Sürüm Güncellemesi gibi çabalar, hukuki engellere rağmen teknik korumanın mümkün olduğunu gösteriyor.

Bu IP mücadeleleri sadece eski, unutulmuş oyunlarla sınırlı değil. Canlı ve aktif fikri mülkiyetlerde dahi, telif hakkı sahipleri ile topluluk arasındaki gerilim devam ediyor. Örneğin, World of Warcraft özel sunucusu Turtle WoW, Blizzard tarafından açılan bir telif hakkı davasının ardından, fan yapımı modlar ve sunucular için resmi bir lisanslama çerçevesi talep etti. Bu durum, şirketlerin fan içeriğini bir miras (legacy) olarak benimsemek yerine, kontrolsüz bir risk unsuru olarak görme eğiliminin en güncel örneğini teşkil ediyor. Turtle WoW'un Blizzard'dan lisanslama talep etmesi, modern IP yasalarının dijital mirası koruma ve fan yaratıcılığını destekleme konusunda ne kadar yetersiz kaldığını çarpıcı bir şekilde gösteriyor.

Eleştirel bir bakış açısıyla, bu durum modern telif hakkı yasalarının hızla yok olan dijital mirasa ne kadar hazırlıksız olduğunu gösteriyor. Bir IP sahibinin, haklarını bilmeden "şebekeden düşmüş" olması, telif hakkı sahipliğinin dijital çağda ne kadar merkeziyetsizleşebileceğinin ve zaman aşımına uğrayabileceğinin çarpıcı bir kanıtı. Oyuncular eski oyunların hatıralara karışmasını kabul etmeyeceklerini açıkça belirtse de, hukuki süreçler bu talebe ayak uydurmakta zorlanıyor. GOG'un kullanıcı isteklerini topladığı "Dreamlist"in uzunluğu, oyuncu talebinin ne kadar yüksek olduğunun da bir göstergesi.

Sonuç olarak, GOG gibi platformların klasik oyun mirasını kurtarma çabaları, sadece kodlama yeteneği değil, aynı zamanda hukuki dedektiflik ve bürokrasiyle mücadele gerektiriyor. Video oyunu tarihini koruma mücadelesi, zorlu bir IP labirentinin içinde devam ediyor. Konuyla ilgili daha fazla detaya ulaşmak için orijinal kaynağı inceleyebilirsiniz: GOG'un oyun koruma programındaki zorluklar ve özel dedektif kiralama süreci