Beyaz Saray'da yapılan şok bir açıklamayla, ABD'nin yurt dışında üretilen bilgisayar çipleri ve yarı iletkenlere "yaklaşık %100" oranında bir gümrük vergisi getirmeyi planladığı duyuruldu. Eski Başkan Donald Trump tarafından yapılan ve Apple CEO'su Tim Cook'un ziyareti sonrası gelen bu duyuru, teknoloji dünyasında büyük bir yankı uyandırdı ve tüketici elektroniği fiyatlarının geleceği hakkında ciddi endişelere yol açtı.
Bu radikal kararın arkasındaki temel amaç, şirketleri üretimlerini ABD topraklarına taşımaya teşvik etmek ve ülkenin teknoloji tedarik zincirindeki dışa bağımlılığını azaltmak.
Verginin Amacı ve Muafiyet Şartları
Trump, düzenlediği basın toplantısında, "Pek çok şirket çeşitli yerleri terk edip Amerika Birleşik Devletleri'ne geliyor" diyerek kararın gerekçesini açıkladı. Uygulanacak olan devasa gümrük vergisi, ithalatı caydırıcı bir güç olarak kullanmayı hedefliyor. Ancak bu plan, önemli bir istisna içeriyor.
Eğer bir şirket, halihazırda ABD'de üretim tesisi inşa ediyorsa, bu vergiden tamamen muaf tutulacak. Trump, "Eğer Amerika Birleşik Devletleri'nde inşaat yapıyorsanız, henüz üretime geçmemiş olsanız bile sizden bir ücret alınmayacak" diyerek bu durumu netleştirdi. Bu muafiyet, dünyanın en büyük yonga üreticisi olan Tayvan merkezli TSMC ve Güney Koreli teknoloji devi Samsung gibi ABD'de milyarlarca dolarlık yatırım yapan şirketleri doğrudan koruma altına alıyor.
Önemli Bir Uyarı: Bu muafiyet bir "güven sistemine" dayanmıyor. Açıklamaya göre, eğer bir şirket tesis kuracağını beyan edip bu sözünü tutmazsa, gümrük vergileri geriye dönük olarak tahsil edilecek. Bu da taahhütlerin sıkı bir şekilde takip edileceğini gösteriyor.
Küresel Pazarlara ve Diğer Ülkelere Etkisi
Bu yeni vergi düzenlemesi, ABD'de yatırım yapmayan ülkeler için ise tam bir kabus senaryosu anlamına geliyor. Filipinler Yarı İletken Endüstrisi Başkanı Dan Lachica, yarı iletkenlerin ülke ihracatının yaklaşık %70'ini oluşturduğunu belirterek, bu kuralın ekonomi için "yıkıcı" olacağını ifade etti.
Benzer şekilde, Malezya Ticaret Bakanı Tegku Zafrul Aziz de, "Eğer ürünlerimiz bu vergilerin uygulanması sonucunda daha az rekabetçi hale gelirse, Malezya ABD gibi büyük bir pazarı kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacaktır" dedi. Malezya, Intel'in büyük bir paketleme tesisine ve AMD'nin operasyonlarına ev sahipliği yapmasıyla biliniyor.
Dev Şirketler ve Tüketiciler Nasıl Etkilenecek?
ABD'li teknoloji devleri de bu durumdan doğrudan etkileniyor. Apple CEO'su Tim Cook, daha önceki bir bilançoda gümrük vergilerinin şirkete sadece bir çeyrekte 900 milyon dolara mal olacağını belirtmişti. Apple'ın ABD'ye 100 milyar dolarlık ek yatırım yapma ve Kentucky'de bir cam üretim tesisi kurma kararı, bu tür maliyetlerden kaçınma stratejisinin bir parçası olarak görülüyor.
TSMC (ve onun aracılığıyla Nvidia ve AMD gibi ortakları) ve Samsung gibi ABD'ye yatırım yapan şirketler bu yeni tarifeden olumsuz etkilenmeyecek gibi görünse de, kararın küresel etkileri endişe verici. Yarı iletken üretimindeki küresel rekabetin azalması, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin yavaşlaması ve en önemlisi, artan maliyetlerin doğrudan tüketiciye yansıtılması bekleniyor. Bu durum, yakın gelecekte akıllı telefonlardan oyun konsollarına, bilgisayarlardan otomobillere kadar çip içeren her ürünün fiyatında bir artış yaşanabileceği anlamına geliyor.
