Uluslararası belgesel dünyasının en önemli buluşma noktalarından biri olan Amsterdam Belgesel Festivali (IDFA) bünyesindeki co-prodüksiyon ve finansman pazarı IDFA Forum, bu yılki seçkisini açıkladı. Toplamda 841 projenin yarıştığı bu seçkiden 51 proje, 16-19 Kasım tarihleri arasında Amsterdam'da sektör profesyonelleriyle buluşmaya hazırlanıyor. Bu yılki seçki, hem savaşın acı gerçeklerine odaklanan kişisel anlatıları hem de dijital teknolojilerin sınırlarını zorlayan deneysel işleri bünyesinde barındırıyor.

Savaşın Gündemdeki Yankıları ve Kişisel Direniş

Seçkinin en çok konuşulan işlerinden biri şüphesiz, 2023'te IDFA'da yönetmenlik ödülü kazanan Mohamed Jabaly'nin yeni projesi “My Sister Gaza”. Jabaly'nin, Gazze'deki günlük yaşamın erken dönemlerini kardeşleri Rima ve İbrahim Jabaly ile işbirliği içinde birinci ağızdan belgelediği bu çalışma, savaşın ritimleri eşliğinde trajik bir kişisel tanıklık sunuyor. Bu tür projeler, belgesel sinemasının en temel misyonunu yerine getirerek, ana akım medyanın ulaşamadığı veya öncelik vermediği anları kayda geçiriyor.

Ancak, bu tür hassas konularda haber yapmanın zorlukları da mevcut. Eleştirel bir bakış açısıyla, bazı yapımcılar bu tür projelerin, özellikle çatışma bölgelerinde çekilenlerin, etik ve güvenlik risklerini aşmada ne kadar başarılı olacağını sorgulayabilirler. Yine de, festivalin bu sesi desteklemesi, belgesel sinemasının toplumsal hesaplaşmadaki rolünü güçlendiriyor.

“My Sister Gaza”nın, soykırımın ilk günlerinde Gazze'de yaşanan günlük gerçekliğin, sürgündeki abileri Mohamed Jabaly ile sürekli iç içe geçen sohbetlerle harmanlanmış dokunaklı bir kişisel belgelemesi olduğu belirtiliyor.

Teknolojinin Sınırlarını Zorlayan Yeni Nesil Projeler

IDFA Forum'un bir diğer güçlü kolu olan IDFA DocLab Forum, 12 yeni medya projesiyle dijital hikaye anlatımının geleceğini şekillendiriyor. Seçkide VR 360°, AR, AI ve interaktif enstalasyonlar gibi farklı formatlar dikkat çekiyor. Bu projeler, göç, savaş travması, dijital eskime ve ekosistemler gibi güncel temaları işliyor.

Öne çıkanlar arasında Darren Emerson’dan New York’un 70’lerindeki queer, Siyah ve Latin topluluklarına odaklanan kolektif VR deneyimi “Fear City Paradise” yer alıyor. Ayrıca, Marcel van Brakel’in Amazon yaşamından sesler toplayarak, insan ve insan dışı perspektiflerden erişilebilen “Amasonic” adlı ses arşivi de yenilikçi yaklaşımlar sunuyor.

Festival seçkisinin yanı sıra, son dönemde ünlü isimlerin de kültürel direnişe ve bağımsız sanat hareketlerine odaklanan belgesellere yöneldiği görülüyor. Örneğin, ünlü aktör ve komedyen Jack Black, 1990'ların Los Angeles müzik sahnesini derinden etkileyen ve kurumsal radyoya meydan okuyan korsan radyo istasyonu KBLT hakkındaki '40 Watts From Nowhere' belgeselinin yönetici yapımcılığını üstlendi. Bu proje, büyük medya şirketlerinin tek tipleştirdiği bir dönemde, Silver Lake'teki küçük bir dairenin dolabından yayın yaparak yeraltı müzik sahnesine ses olan bu isyan dolu hareketin hikayesini anlatıyor. KBLT'nin isyan dolu macerası hakkında daha fazla bilgi edinmek için Jack Black’in KBLT korsan radyo belgeseli haberimize göz atabilirsiniz.

Finansman ve Değişen Pazar Dinamikleri

IDFA Forum'un bu yılki yapısında önemli bir değişiklik göze çarpıyor: Geleneksel 'pitch sonrası geri bildirim' formatı kaldırılıyor ve yerine daha pratik bilgi sunacak tematik 'Bilgilendirici Paneller' ekleniyor. Bu, festivalin, sanatçı odaklı belgeseller için kritik bir model olan uluslararası ortak yapımların finansman zorluklarına doğrudan çözümler sunma çabasını gösteriyor. Tek tek görüşmeler ise, yaratıcı niyetleri ve finansman stratejilerini derinlemesine konuşmak için devam edecek. Bu tür finansal zorluklar ve sanatçıların kariyerlerindeki derin arayışlar, bazen beklenmedik mecralara yönelmelerine sebep olabiliyor; örneğin, Keanu Reeves ve Alex Winter gibi oyuncuların, Bill & Ted'den sonra Samuel Beckett'ın varoluşçu oyunu Godot'yu Beklerken'e geçiş yapması, sanatın sınırlarını zorlama isteğinin bir göstergesidir.

Forum Pitch ve Producers Connection sunumlarının 17-18 Kasım'da ITA'da tek bir program altında birleştirilmesi, akredite tüm katılımcıların daha geniş bir yelpazede projeyi görmesini sağlarken, Rough Cut sunumları 16 Kasım'da Pathé City'de gerçekleştirilecek. Ayrıca, IDFA'nın dağıtım kuluçka merkezi Docs for Sale de paralel olarak 15-19 Kasım tarihlerinde yeni konumu Het Documentaire Paviljoen'da sektörle buluşacak.

Özetle, IDFA Forum, hem jeopolitik ve sosyal meseleleri ele alan ciddi anlatımlara hem de sanatsal sınırları genişleten yeni medya teknolojilerine kucak açarak, küresel belgesel ekosisteminin karmaşıklığını ve çeşitliliğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Bu projelerin gelecekteki festivallerde ve platformlarda ne kadar ses getireceği merak konusu.

Bu seçki, belgesel yapımcılarının mevcut zorlu finansman ortamında dahi, sanatsal vizyonlarından ödün vermeden en zorlu konuları ele alma kararlılığını göstermektedir. Yeni panel formatları, bu zorluklara karşı sektöre daha doğrudan destek olmayı hedefliyor.

Kaynak: IDFA Forum'un seçilen projelerini duyuran orijinal haber detaylarına Variety'de yer alan haberi inceleyerek ulaşabilirsiniz.