Dünya belgesel sinemasının en prestijli etkinliklerinden biri olan Uluslararası Amsterdam Belgesel Film Festivali (IDFA), 38. edisyonunun ilk kısa belgesel seçkilerini ve ‘Signed’, ‘Best of Fests’ ile ‘Paradocs’ yan programlarının içeriklerini açıkladı. 13-23 Kasım tarihleri arasında Amsterdam'da sinemaseverlerle buluşacak festival, global çaptaki çarpıcı hikayeleri ve sinematik yaklaşımları bir araya getiriyor.

Kısa Belgesel Yarışması: Geçmişin Yankıları ve Güncel Realiteler

Kısa belgesel yarışması bölümü, kişisel hafızanın politik tarihleri nasıl ortaya çıkardığını arşiv görüntüleri aracılığıyla ele alan birçok esere ev sahipliği yapıyor. Bu filmler, sadece geçmişi değil, bugünü de derinlemesine anlamamıza yardımcı oluyor:

• Shayma’ Awawdeh’in “Intersecting Memory” filmi, Filistin’in Batı Şeria’sında bir işgal altında geçen gençliğin portresini sunarak coğrafi ve kişisel acıları birleştiriyor.
• Mohammadreza Farzad ve Pegah Ahangarani’nin “As I Lay Dying” yapımı, 2009 Tahran sosyal protestolarının sarsıcı görüntülerini yeniden ziyaret ederek tarihsel bir döneme ışık tutuyor.
• Lasse Linder’in “Air Horse One”u, şampiyonadan şampiyonaya koşan ödüllü at Legacy’nin hikayesi üzerinden başarı ve rekabet dünyasına farklı bir pencere açıyor.
• Ollie Launspach’ın “Kiss Kiss Bang Bang” belgeseli ise yönetmenin cinsiyet geçiş sürecinin kız arkadaşı üzerindeki etkilerini ve bu durumun yol açtığı karmaşık soruları ve güvensizlikleri samimi bir dille işliyor. Bu eser, LGBTİ+ temalı belgesellerin festivaldeki yerini güçlendiriyor.

Değer Katan Bakış Açısı: IDFA'nın Toplumsal Rolü

Signed: Özgün İmzalar ve Geri Dönen Yönetmenler

“Signed” bölümü, çağımızın en özgün sinemacılarının yeni eserlerini, benzersiz sanatsal imzalarını kutluyor. Bu bölümde IDFA’ya geri dönen tanınmış isimler arasında, 2020 Onur Konuğu Gianfranco Rosi ve “Kabul, City in the Wind” filminin yönetmeni Aboozar Amini de yer alıyor. Amini’nin “Kabul, Between Prayers” filmi, ideoloji ile öngörülemeyen gerçeklik arasında sıkışıp kalmış bir Taliban askerinin samimi portresini çizerken, Rosi’nin “Below the Clouds”u Napoli şehrinin yanardağ derinliklerini keşfeden mozaik bir belgesel sunuyor.

Kamal Aljafari’nin “With Hasan in Gaza”sı, 2001’deki Gazze yolculuğundan kaydedilen görüntüleri yeniden ele alarak, brutal çatışma nedeniyle geri dönülmez şekilde değişen gündelik hayatın uçup giden anlarını yakalıyor. Ayrıca, Laura Poitras ve Mark Obenhaus’un “Cover-Up” filmi Pulitzer ödüllü gazeteci Seymour Hersh’in merceğinden ABD’nin karanlık bir portresini çizerken, Claire Simon’un “Writing Life – Annie Ernaux Through the Eyes of High School Students” filmi Nobel ödüllü Annie Ernaux’un yaşayan gücünü lise öğrencilerinin gözünden yansıtıyor.

Best of Fests: Yılın En Göz Alıcı Filmleri

“Best of Fests” seçkisi, yılın en dikkat çekici ve diğer festivallerde övgü toplayan filmlerini bir araya getiriyor. Bu bölüm, aidiyet ve yuva kavramlarını inceleyen filmlerle zenginleşiyor:

• Déni Oumar Pitsaev’in “Imago”su, yönetmenin yabancılaşmış anavatanı Gürcistan’da miras kalan bir toprak parçası üzerine kişisel keşif yolculuğunu takip ediyor.
• Mamadou Khouma Gueye’nin “The Attachment” filmi, annesinin Dakar’daki konut topluluğunun zorla yerinden edilmesini belgeliyor.
• David Bingong’un “The Travelers”ı, Fas ile İspanya arasındaki sıkı korunan sınırda Avrupa’ya girmeye çalışan genç Afrikalı göçmenlerin ön saflarından rapor veriyor. Bu film, mülteci krizinin acil hikayelerini ve taban aktivizmini gözler önüne seriyor.
• Brittany Shyne’ın “Seeds”i, Amerikan Güneyi’ndeki Siyah çiftçilerin yaşam biçimlerini ve atalarından kalma topraklarını koruma mücadelelerini yansıtıyor.

Paradocs: Kurgusal Olmayan Sanatın Sınırları

“Paradocs” bölümü, görsel sanatçıların ve film yapımcılarının kurgusal olmayan film yapımcılığına yönelik keşiflerini sunarak yılın kurgusal olmayan film sanatını sergiliyor. Bu yılki seçki, tarihi, hafızayı ve fanteziyi harmanlayarak spekülatif ve hayal gücünü kucaklıyor.

Kahlil Joseph’in deneme filmi “BLKNWS: Terms & Conditions”, Kara tarihi, kimliği ve potansiyeli üzerinden Afro-fütürist bir yolculuk sunuyor. Maureen Fazendeiro’nun “The Seasons”ı, arkeolojik alan notları, yerel efsaneler ve rüya gibi 16mm görüntüleri birleştirerek Portekiz’in Alentejo bölgesinin lirik bir portresini çiziyor.

“IDFA’nın bu yılki programı, belgesel sinemanın sadece gerçeği yansıtmakla kalmayıp, aynı zamanda onu sorgulayan, yeniden yorumlayan ve hayal gücüyle genişleten bir sanat formu olduğunu açıkça gösteriyor. Her bir seçki, izleyiciyi düşündürmeye ve dünyayı daha geniş bir perspektiften görmeye davet ediyor.”

IDFA Kısa Belgesel Yarışması Tam Listesi

IDFA 2025 Kısa Belgesel Yarışması’nda yer alacak filmler ve yönetmenleri:

• Air Horse One, yön. Lasse Linder (İsviçre/Belçika), 21’ – Uluslararası Prömiyer
• As I Lay Dying, yön. Mohammadreza Farzad, Pegah Ahangarani (İran), 15’ – Dünya Prömiyeri
• Auto Queens, yön. Sraiyanti (Hindistan), 30’ – Dünya Prömiyeri
• Blue Silence, yön. Matías Rojas Ruz (Şili), 16’ – Dünya Prömiyeri
• Detach, yön. Danielle Kaganov (Fransa), 16’ – Dünya Prömiyeri
• Dreams for a Better Past, yön. Albert Kuhn (Hollanda/İspanya), 20’ – Dünya Prömiyeri
• Far From Beyrouth, yön. Mon Dewulf (Belçika), 22’ – Dünya Prömiyeri
• Infinity River, yön. Gonçalo Pina (Portekiz), 23’ – Dünya Prömiyeri
• Intersecting Memory, yön. Shayma’ Awawdeh (Filistin/Fransa), 20’ – Dünya Prömiyeri
• Kiss Kiss Bang Bang, yön. Ollie Launspach (Hollanda), 28’ – Dünya Prömiyeri
• My Sister’s Room, yön. Pauline Doméjean (Fransa), 31’ – Dünya Prömiyeri
• Now That We Are Sending You to The End, yön. Blake Knecht (Amerika Birleşik Devletleri), 13’ – Dünya Prömiyeri
• An Open Field, yön. Teboho Edkins (Güney Afrika/Fransa/Almanya), 38’ – Dünya Prömiyeri
• Paper Houses and Horses, yön. An Chu (Tayvan), 19’ – Dünya Prömiyeri
• Rahhala: Hayya ala Hayya, yön. Lujain Jo (Lübnan/Katar), 18’ – Uluslararası Prömiyer
• Triangle, yön. Anaël Dang (Fransa), 31’ – Uluslararası Prömiyer

IDFA 2025, sadece kısa belgeselleriyle değil, tüm programlarıyla sinemanın farklı yönlerini keşfetmeye ve izleyicileri düşündürücü bir yolculuğa çıkarmaya hazırlanıyor.

Kaynak: Variety.com