E-ticaret devi Amazon, milyonlarca tüketicinin rızası olmadan Prime aboneliklerine kaydedildiği ve bu abonelikleri iptal etmenin kasıtlı olarak zorlaştırıldığı iddiaları üzerine Federal Ticaret Komisyonu (FTC) ile 2.5 milyar dolarlık bir anlaşmaya vardı. Bu tarihi uzlaşma, şirket için önemli bir mali yükümlülük getirirken, dijital abonelik modellerinde tüketici haklarının korunması adına da emsal teşkil ediyor.
Anlaşmanın Detayları: Amazon'a Yönelik Suçlamalar ve Cezalar
FTC'nin açıkladığı üzere, anlaşma kapsamında Amazon, 1 milyar dolar sivil para cezası ödeyecek ve aldatıcı Prime abonelik uygulamalarından zarar gören tüketicilere 1.5 milyar dolar geri ödeme yapacak. Yaklaşık 35 milyon tüketicinin Amazon'un istenmeyen Prime abonelik kayıtları ve/veya iptali erteleme uygulamalarından etkilendiği tahmin ediliyor. Bu 1.5 milyar dolarlık geri ödeme miktarı, FTC'nin bugüne kadar elde ettiği en yüksek ikinci tazminat ödülü olarak kayıtlara geçti.
FTC Başkanı Andrew Ferguson, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, "Bugün, Trump-Vance FTC tarih yazdı ve iptal edilmesi imkansız gibi görünen aldatıcı aboneliklerden bıkan milyonlarca Amerikalı için rekor kıran, anıtsal bir zafer elde etti" ifadelerini kullandı. Ferguson, kanıtların Amazon'un tüketicileri Prime'a kaydolmaya manipüle etmek için tasarlanmış sofistike abonelik tuzakları kullandığını ve ardından aboneliklerini sonlandırmayı son derece zorlaştırdığını gösterdiğini belirtti.
Tüketicilere Geri Ödeme Süreci Nasıl İşleyecek?
Kimler Geri Ödeme Alacak?
FTC'ye göre, Amazon'un bu davranışlarından etkilenen uygun müşteriler, 90 gün içinde otomatik olarak 51 dolara kadar iade alacaklar. Bu, 12 aylık bir abonelik döneminde üçten az Prime avantajı (örneğin, Prime Video'dan bir dizi izlemiş, Amazon Music dinlemiş) kullanan tüketicileri kapsıyor.
Diğer Prime müşterileri ise Amazon'dan bir bildirim aldıktan sonra talep başvurusunda bulunabilecekler. Bu bildirimin ardından, tüketicilerin bir talep göndermek için altı aylık bir süreleri olacak. Amazon, talep gönderme hakkında daha fazla bilgi için web sitesinde ve mobil uygulamasında bağlantılar ve duyurular yayınlayacak.
Amazon'un İç Yüzü ve Yeni Zorunluluklar
FTC, 2023 yılında açtığı davada Amazon ve bazı yöneticilerin milyonlarca tüketiciyi bilerek Prime'a kaydettiğini, FTC Yasası ve Çevrimiçi Alışveriş Yapanların Haklarını Koruma Yasası'nı (ROSCA) ihlal ettiğini iddia etmişti. Komisyon, Amazon'un tüketicileri bilgileri dışında Prime'a kaydolmaya yönlendirmek için kafa karıştırıcı ve aldatıcı kullanıcı arayüzleri oluşturduğunu, ayrıca tüketicilerin Prime aboneliğini iptal etmesini engellemek amacıyla "karmaşık ve zor bir süreç" tasarladığını öne sürdü.
Jüri yargılaması öncesinde ortaya çıkan Amazon belgeleri, yöneticilerin ve diğer çalışanların yasa dışı kayıt ve iptal sorunlarını bilerek tartıştığını gösteriyordu. Bu belgelerde "abonelik yönlendirmesi biraz karanlık bir dünya" ve istenmeyen aboneliklere yönlendirmenin "sessiz bir kanser" olduğu gibi yorumlar yer alıyordu. Amazon temsilcilerinden ise konuyla ilgili anında bir açıklama gelmedi.
Anlaşma kapsamında Amazon, Prime kayıt ve iptal akışlarında önemli değişiklikler yapmak zorunda kalacak:
- Müşterilerin Prime'ı reddetmesi için "açık ve belirgin bir düğme" bulundurulması.
- "Hayır, Ücretsiz Kargo İstemiyorum" şeklinde bir düğme bulundurulmaması.
- Prime kayıt sürecinde, maliyet, ücretlendirme tarihi ve sıklığı, otomatik yenilenme ve iptal prosedürleri gibi tüm önemli terimler hakkında "açık ve belirgin açıklamalar" yapılması.
- Tüketicilerin Prime'ı iptal etmek için kayıt oldukları yöntemle aynı kolaylıkta bir yol sunması.
Ayrıca, şirket, tüketici tazminat dağıtım sürecinin uyumluluğunu denetlemesi için bağımsız, üçüncü taraf bir denetçi tutmak zorunda kalacak.
Dijital Abonelik Çağında Tüketici Hakları İçin Bir Dönüm Noktası
Amazon Prime gibi devasa bir platformu hedef alan bu anlaşma, dijital hizmet sağlayıcılarının abonelik modellerini tasarlarken daha şeffaf ve adil olmaları gerektiğinin altını çiziyor. Kullanıcı arayüzlerinin karmaşıklığı veya “karanlık desenler” (dark patterns) olarak adlandırılan manipülatif tasarım öğeleri, tüketicileri istemsizce aboneliklere yönlendirebildiği gibi, iptal süreçlerini de bilinçli olarak zorlaştırarak şirketlerin haksız kazanç elde etmesine yol açabiliyor.
Bu karar, yalnızca Amazon için değil, tüm abonelik tabanlı hizmetler için bir uyarı niteliği taşıyor. Tüketicilerin bilinçli ve özgür iradeleriyle karar vermeleri, dijital ekonominin sağlıklı büyümesi için elzemdir. FTC'nin bu güçlü müdahalesi, şirketlerin kullanıcı deneyimini kâr odaklı manipülasyonlardan arındırarak etik ve yasal sınırlar içinde kalmalarını sağlamada önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. Bu, özellikle sürekli genişleyen dijital abonelik pazarında tüketicinin korunmasının ne kadar kritik olduğunu bir kez daha gösteriyor.
Kaynak: Variety.com
